Verstuikte enkel of enkeldistorsie

Verstuiking is een zeer frequent letsel, al is het woord vaak een bron van verwarring. Verrekking, verstuiking, scheur van de gewrichtsbanden, verzwikking, omgeslagen enkel... al deze termen hebben in feite dezelfde betekenis. Daarom verkiezen we eerder het Engelse woord sprain, dat internationaal gebruikt wordt. 

Bij een enkelsprain zijn een of meerdere ligamenten van de enkel uitgerekt of gescheurd. Doorgaans zijn dit de buitenste enkelbanden, maar soms zijn ook de binnenste banden gekwetst.  Meestal zal de enkel verzwikken wanneer de tenen op de grond staan en de hiel niet (teenstand). Op dat moment staat er spanning op de enkelgewrichtsbanden en dat maakt ze kwetsbaar. Een plotse, onvoorziene kracht (bijvoorbeeld landen op een oneffen oppervlak) kan de enkel laten kantelen en zo de enkelbanden kwetsen.

Het verhaal van het trauma (anamnese) en het klinisch onderzoek van de arts geven een accurate inschatting van de ernst van de sprain. We klasseren dit als graad I, II of III. Meestal zien we een zwelling en blauwe verkleuring aan de buitenzijde van de enkel. Afhankelijk van de graad is steunname al dan niet mogelijk. 

Graad 1
Lichte zwelling en pijn, normale beweeglijkheid. (= uitgerokken enkelband)

Graad 2
Matige pijn en zwelling, verminderde beweeglijkheid. (= onvolledig gescheurde enkelband)

Graad 3
Ernstige pijn en zwelling, beweeglijkheid duidelijk verminderd, steunen is niet mogelijk. (= volledig gescheurd)

Een röntgenfoto kan soms wenselijk zijn om een breuk uit te sluiten. De meest voorkomende is een breuk van het kuitbeen (fibula). Als er twijfel is over een breuk kan in dit stadium soms een CT-scan nodig zijn.

Aanvullende onderzoeken, zoals een echografie en MRI-scan zijn niet zinvol in de acute fase, aangezien dit geen gevolgen zal hebben voor de in te stellen behandeling. De ernst van het enkelbandletsel wordt bepaald door het klinisch onderzoek. Het heeft in dit stadium geen zin verdere onderzoeken uit te voeren om dit 'te bewijzen'. Eventueel kan dit wel nodig zijn indien de enkel pijnlijk blijft na een periode van kinesitherapie.

Een goede initiële behandeling zal de pijn en de zwelling bestrijden. Het is belangrijk deze behandeling goed te volgen om de enkel zo stabiel mogelijk te krijgen en blijvend omslaan te voorkomen. 

De basis van de behandeling is rust, hoogstand, compressie en ijs. In het Engels noemt men dit de RICE-regel (Rest, Ice, Compression, Elevation).

Graad 1
RICE en ontstekingsremmers (Ibuprofen, Diclofenac,...) of pijnstilling (Paracetamol).

Graad 2
RICE, meestal wordt gezien de pijn, een open rustgips aangelegd op de dienst Spoedgevallen. Nadien kan op de raadpleging Orthopedie, indien nodig, een brace aangelegd  worden.

Graad 3
RICE, hier wordt quasi altijd een open rustgips aangelegd, meestal gevolgd door twee weken loopgips (die aangelegd wordt op de consultatie Orthopedie. Ook hier kan nadien gekozen worden voor een brace.

Na de periode van rust en immobilisatie wordt gestart met kinesitherapie. In eerste instantie ligt de focus op het herstel van de beweeglijkheid, soepelheid en kracht van de enkel. Nadien wordt de belasting geleidelijk opgevoerd. In deze fase bewijzen vooral proprioceptieve oefeningen hun nut. Dit betekent het opnieuw inoefenen van corrigerende reflexen van de enkel. Indien dit niet goed uitgevoerd wordt, kan dit leiden tot een onstabiele enkel die je makkelijk opnieuw omslaat.

Indien in de eerste fase een (sport)brace werd voorgeschreven, moet deze in de loop van de behandeling progressief weggelaten worden. Eventueel kan deze nadien bij het sporten gedragen worden, aangezien dit de proprioceptie van de enkel kan verbeteren.

Indien deze stappen vlot zijn verlopen kan, onder begeleiding van de kinesist, eerst het trainen en nadien het sporten hernomen worden. 

Preventie

Voorkomen is beter dan genezen. Let er dus op om:

• goed op te warmen voor het sporten
• goede schoenen te dragen
• te sporten op een goede ondergrond
• niet te overdrijven 
• te stoppen als u moe wordt

Wat te doen bij blijvende last van een omgeslagen enkel?

De meeste patiënten komen na de eerste opvang op de dienst Spoedgevallen één of twee keer op consultatie op de afdeling Orthopedie. De eerste keer is een week na het eerste onderzoek op de...

Moet een omgeslagen enkel geopereerd worden?

Een operatief herstel van de enkelbanden is bij de behandeling van een acuut enkelbandletsel niet nodig. Bij blijvende instabiliteit van de enkel kan een operatief herstel van de ligamenten...